Διαγωνισμός γιά τό θαλάσσιο μέτωπο

Διαγωνισμός γιά τό θαλάσσιο μέτωπο Πατρῶν

Δημοσιεύθηκε στήν ἐφημερίδα ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ στίς 15-1-2-19

Τό λιμάνι τῆς Πάτρας καί τό θαλάσσιο μέτωπό της, ἀπό τήν ἀρχαιότητα μέχρι σήμερα ἦταν ἡ δυναμική οἰκονομική ζώνη τῆς πόλεως, μέσω τῶν δραστηριοτήτων της καί μέσω τῆς συνδέσεώς της μέ τήν Εὐρώπη καί παλαιότερα μέ τήν Ἀμερική. Ἀκόμη σήμερα πού λόγω τῆς μεταφορᾶς τοῦ λιμανιοῦ ἔχει ὑποβαθμισθεῖ κρατάει τόν χαρακτῆρα της καί τίς βιομηχανικές καί βιοτεχνικές ἐγκαταστάσεις πού τήν ἔκαναν νά ἀναπτυχθεῖ τόσο πολύ. Ἔτσι ἡ ἀνάπλαση τοῦ λιμένα εἶναι ἕνα μεγάλο ἔργο, ζωτικῆς σημασίας γιά τήν πόλη καί πρέπει νά γίνει μέ μεγάλη προσοχή.

 Ἡ ἀνάπλαση τῆς ζώνης τοῦ λιμένα πρέπει νά ἔχει διττό σκοπό.

1. Τήν ἀναθέρμανση τῆς οἰκονομικῶν δραστηριοτήτων καί ἀνάκτηση τοῦ ἀναπτυξιακοῦ χαρακτῆρα τῆς περιοχῆς καί
2. Τήν ἀνάπλαση τῆς χερσαίας ζώνης τοῦ λιμένα πού ἐκτός ἀπό πράσινο θά ἐμπλουτισθεῖ μέ χρήσεις κοινόχρηστες καί κοινωφελεῖς πού εἶναι ἀναγκαῖες γιά τήν πόλη.

 Περιοχή Μελέτης

Ἡ περιοχή μελέτης πρέπει μέ πολλή προσοχή νά ἀναγνωρισθεῖ καί νά προσδιορισθεῖ. Στήν προκειμένη περίπτωση, κατά τήν γνώμη μου, ἔχει ὡς ἐξεῖς:

 Α) Παραλιακος δρόμος, ἀνατολικά της γραμμῆς ΟΣΕ.

Λαμβανομένων ὑπ’ ὄψιν τῶν παραπάνω ἡ περιοχή μελέτης πρέπει νά περιλαμβάνει καί ὅλο τόν παραλιακό δρόμο ἀπό Κολυμβητήριο μέχρι νέο Λιμάνι, (Ἡρώων Πολυτεχνείου, Ὄθωνος – Ἀμαλίας, Ἀκτῆς Δυμαίων),  ὁ ὁποῖος αὐτή τήν στιγμή ἀποκόπτει καί αὐτός (ἐκτός τῆς γραμμῆς τοῦ ΟΣΕ) τήν πρόσβαση στήν θάλασσα, λόγω τῶν μεγάλων ταχυτήτων πού ἀναπτύσσονται, κυρίως στό βόρειο καί νότιο τμῆμα του. Τό πλάτος τοῦ δρόμου, πού εἶναι πλέον δρόμος τοπικῆς σημασίας,  πρέπει νά μειωθεῖ δραστικά καί νά φαρδύνει τό πεζοδρόμιο ἀπό τήν πλευρά τῆς οἰκιστι­κῆς ἀναπτύξεως, ὥστε νά δημιουργηθεῖ μιά δυναμική ζώνη πρασίνου μέ θέσεις σταθμεύσεως καί  ἄλ­λες χρή­σεις ζωτικές γιά τήν ζωή τῶν κατοίκων. Αὐτή ἡ περιοχή ἀπό μόνη της συνιστᾶ μιά μεγάλη ἀστική ἀνάπλαση.

Β) Θαλάσσια οἰκιστικό μέτωπο

Στήν μελέτη πρέπει νά συμπεριληφθεῖ καί τό οἰκιστικό θαλάσσιο μέτωπο πού διατηρεῖ μέχρι σήμερα ὅλες τίς οἰκονομικοῦ χαρακτῆρα δραστηριότητες πού συνέβαλαν στήν ἀκμή τῆς πόλεως, τόσο στό κεντρικό τμῆμα  ὅσο καί στό νότιο. (Ἀποθῆκες κ.λπ.) Ἡ μεγάλων διαστάσεων αὐτή ἀνάπλαση θά βοηθήσει στήν ἀνα­βάθ­μιση καί ἐπανάχρηση τῶν κτιρίων τῆς παραλιακῆς ὁδοῦ, σέ ὅλο της τό μῆκος καί στήν δημιουργία νέων οἰκονομικῶν μονάδων καί νέων θέσεων ἐργασίας.  Ἰδίως στό μέτωπο τοῦ Ἱστορικοῦ Κέντρου, τό ὁποῖο πρέπει νά ἀνα­κτήσει τήν ἀναπτυξιακή του δυναμική. Διερεύνηση τῆς κυκλοφοριακοῦ χαρακτῆρα γενικότερα τῆς περιοχῆς καί προτάσεις γιά μετατροπή τῆς Ὄθωνος – Ἀμαλίας σέ μεικτοῦ χαρακτῆρα πεζοδρόμου. Διερεύνση τῶν ἰδιαιτέρων χαρακτηριστικῶν τῶν τριῶν τμημάτων: Βόρειο τμῆμα, Κεντρικο τμῆμα, Νότιο τμῆμα.

 Γ) Τμῆμα δυτικά τῆς γραμμῆς ΟΣΕ (Τό ὁποῖο μέχρι στιγμῆς εἶναι τό ἀντικείμενο τῆς μελέτης).

Ἐπειδή ἡ πρόταση πρέπει νά ἔχει ἄμμεση σύνδεση μέ τήν πόλη, κυκλοφοριακή, λειτουργική, αἰσθη­τική, θά πρέπει νά ληφθοῦν ὑπ’ ὄψιν προηγούμενα νομικά καθεστῶτα ἀλλά καί ὑλοποιημένες πολεοδο­μικές παρεμβάσεις ὅπως:  Θεσμοθετημένες προτάσεις Γ.Π.Σ., (κυκλοφοριακές,πολεοδομικές, χρήσεις γῆς, ἀνάγκες μέ βάση πολεοδομικά σταθερότυπα), προτάσεις Ποιοτικῆς ἀναθεώρησης τοῦ Ἱστορικοῦ Κέν­τρου,   (Κυκλοφορία, πεζόδρομοι), καθώς καί ἐπί μέρους μελέτες, πού ἔχουν κατά καιρό ὁλοκληρωθεῖ γιά τήν περιοχή.

Στάδια Διαγωνισμοῦ

Ἔτσι κατά τήν γνώμη μου τό ὅλον ἐγχείρημα θά πρέπει νά ὑλοποιηθεῖ σέ δύο στάδια:

Πρῶτο Στάδιο:  Χωροταξική καί πολεοδομική διαμόρφωση χρήσεων γῆς μέ βάση τίς προτεινόμενες προτάσεις. Ἔρευνα τῶν ἀναγκῶν τῆς πόλεως σέ θέματα πολιτιστικῆς ὑποδομῆς, χώρων πρασίνου, σταθμεύσεως, κ.λπ. Σέ περίπτωση κτιριακῶν ἐγκαταστάσεων πρέπει νά δοθοῦν ὅροι δομήσεως, στά πλαίσια τοῦ Συντελεστοῦ Δομήσεως πού ἐπιτρέπεται ἤ μπορεῖ νά ἀποκτηθεῖ. Καθορισμός  κυκλοφοριακῶν ρυθμίσεων:  (ἐξωτερικῶν, ἐσωτερικῶν).  Διερεύνση ἀναλόγων διαμορφώσεων σέ παραλιακές πόλεις ἐντός καί ἐκτός Ἑλλάδας. Προσδιορισμός φάσεων κατασκευῆς καί οἰκονομικός προϋπολογισμός τῶν προτεινομένων δράσεων. Τό πρῶτο αὐτό τμῆμα τοῦ διαγωνισμοῦ ἔχει μεγάλη σημασία, διότι θά προδιαγράψει τίς μελλοντικές φάσεις.  Μέ βάση τήν  ὕπαρξη τῆς προτάσεως αὐτῆς, μπορεῖ νά γίνει διαβούλευση μέ τούς πολίτες , καί μόνον τότε, οἱ ὁποῖοι θά ἔχουν μπροστά τους μιά ἀνάλυση καί μιά πρόταση χρήσεων γιά νά μπορέσουν νά ποῦν τήν γνώμη τους.

Δεύτερο στάδιο: Ἀρχιτεκτονικές προτάσεις σέ στάδιο προμελέτης μέ βάση τήν φάση μελέτης που θά προκριθεῖ ἀπό τήν Α΄φάση μελέτης.

Ὀργάνωση ἐγχειρήματος

Γιά τήν ὑλοποίηση τῶν παραπάνω θά πρέπει νά συσταθεῖ εἰδική  Ὀργανωτική Ἐπιτροπή ἀπό ἐξειδικευμένους ἐπιστήμονες,  πού γνωρίζουν τήν ἐπιστημονική διάσταση του ἀντικειμένου (χωροταξική, πολεοδομική, ἀρχιτεκτονική ) καί  μποροῦν νά καταγράψουν μέ σαφήνεια τίς προδιαγραφές τοῦ πρώτου χωροταξικοῦ -πολεοδομικοῦ μέρους  καί ἐν συνεχεία τίς  ἀρχιτεκτονικές προδιαγραφές καί τά ἀναλυτικά κτηριολογικά προγράμματα, πού θά ἀπαιτηθοῦν. Εἶναι μιά ἐξαιρετικά δύσκολή ἐργασία καί πρέπει να γίνει μέ μεγάλη προσοχή, μιά καί ἐξαρτᾶται, ἀπό τί ζητᾶ κανείς  καί πῶς τό ζητᾶ, γιά νά πάρει τίς σωστές ἀπαντήσες. Θά πρέπει νά ληφθεῖ ὑπ’ ὄψιν ὅ,τι ὁρίζει ὁ Νόμος περί Διαγωνισμῶν, νά ὁρισθεῖ Κριτική Ἐπιτροπή ἀπό τήν ἀρχή τοῦ ἐγχειρήματος καί νά ἀντιμετωπισθοῦν τά οἰκονομικά θέματα.

Τέλος θά ἤθελα νά ἐκφράσω μιά παλαιότερη πρότασή μου, πού σίγουρα δέν θά γίνει δεκτή, ἀλλά θά ἤθελα νά τήν καταθέσω ξανά. Ἡ πόλις ἔχει μεγάλο ἔλλειμμα σέ χώρους πολιτιστικῆς ὑποδομῆς. Σέ ὅλο τό πολεοδομικό συγκρότημα καί ἰδίως σέ κεντρικές λειτουργίες. Ἔχει ἀπόλυτη ἀνάγκη ἀπό ἕνα σύγχρονο θέατρο 1000 τουλάχιστον θέσεων, μέ δεύτερη σκηνή καί ἐπίσης ἀπό ἕνα  Συνεδριακό Κέντρο μέ μικρότερες αἴθουσες σεμιναρίων πλήρως ἐξοπλισμένες. Τό Συνεδριακό τοῦ Πανεπιστημίου μέ κανένα τρόπο δέν καλύπτει τίς ἀνάγκες τῆς πόλεως πέραν τῆς ἀνεπαρκοῦς ἀκουστικῆς του γιά μουσικές ἐκδηλώσεις καί φυσικά γιά θεατρικές παραστάσεις δέν διαθέτει τού ἀναγκαίους χώρους. Τό συγκρότημα αὐτό (Θέατρο καί Συνεδριακό) πρέπει νά βρίσκεται στήν κεντρική περιοχή τῆς πόλεως, μιά καί συνιστᾶ κεντρική πολιτιστική λειτουργία.  Ὁ χῶρος κατά τήν γνώμη μου, ὑπάρχει καί  εἶναι ὁ χῶρος του παλαιοῦ τελωνείου στήν προβλῆτα τῆς Γούναρη. Ἔχει ἔκταση περίπου 13 στρεμ.  Συμφωνῶ μέ τήν ἄποψη τοῦ ἀειμνήστου Ἄρη Κωνσταντινίδη περί διατηρητέων κτιρίων, διατηροῦμε δηλαδή ὅ,τι εἶναι ἀξιόλογο. Μέ τήν λογική αὐτή θεωρῶ ὅτι τό παλαιό Τελωνεῖο δέν διαθέτει κανένα λόγο διατηρήσεώς του καί πρέπει νά καταδαφισθεῖ.  Καί στον χῶρο  αὐτό,  μέσα ἀπό πανελλήνιο ἀρχιτεκτονικό διαγωνισμό, νά  προγραμματισθεῖ ἡ ἀνέγερση ἕνός δυναμικοῦ πολιτιστικοῦ συγκροτήματος πού θά μποροῦσε νά ἀποτελέσει καί σύμβολο γιά τήν  πόλη, ὅπως ἡ ὅπερα στό Σίδνεϋ. Συγχρόνως ἀπό κάτω μπορεῖ νά δημιουργηθεῖ ἕνα πολύ μεγάλο ὑπόγειο γκαράζ πού θά ἐξυπηρετήσει ἀποτελεσματικά  τό κέντρο μέ τίς πολλές του ἀνάγκες.  Καί εἶναι κυκλοφοριακά σέ θέση που συνδέεται κατ΄ εὐθείαν μέ  τήν Γούναρη.  Τέλος στό πολιτιστικό αὐτό συγκρότημα ἤ καί σέ ἄλλο σημεῖο τῆς ὑπό ἀνάπλασιν περιοχῆς,  θά ἔπρεπε νά προγραμματισθεῖ ἕνα Μουσεῖο Λιμένος Πατρῶν, πού λείεπιε ἀπό τήν Πάτρα, ὅπως καί πολλά ἄλλα μουσεῖα. Θά κάλυπτε μιά ἱστορική περίοδο ἀπό τήν ἀρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μπορεῖ νά εἶναι ἐξαιρετικά ἐντυπωσιακό  μέ τό ὑλικό πού ὑπάρχει. Θά  ἦταν ἐξαιρετικά διδακτικό γιά τήν πόλη καί θά εἶχε σίγουρα μεγάλη ἐπισκεψιμότητα.