Ἕνας ἀκόμη Τσίλλερ στήν Πάτρα.
Δημοσιεύτηκε στήν Εφημ. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ στίς 2-2-2017
Ὑπό Χαρᾶς Παπαδάτου – Γιαννοπούλου
Ἀρχιτέκτονος
Ἡ ἔρευνα γιά τούς ἀρχιτέκτονες πού σχεδίασαν τά μεγάλα καί ἐξαιρετικά κτίρια τῆς ἐποχῆς τῆς ἀκμῆς τῆς Πάτρας εἶναι πολύ δύσκολο νά ἐντοπισθοῦν. Πολύ λίγους γνωρίζουμε καί πολλές φορές τά στοιχεῖα δέν εἶνα σαφῆ. Μερικές φορές ὅμως ἡ τύχη μᾶς χαμογελᾶ. Ὅπως στήν προκειμένη περίπτωση τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου στήν συμβολή τῶν ὁδῶν Νόρμαν καί Ἁγίου Διονυσίου. Ἡ ἔρευνα σχετικά μέ τόν Ναό μᾶς ἐπεφύλαξε μιά ἔκπληξη. Ὁ ναός εἶναι ἔργο τοῦ Ἐρνέστου Τσίλλερ, ὅπως θά διευκρινήσουμε παρακάτω.
Ὁ παλαιότερος Ναός ἦταν τοποθετημένος μεταξύ τῶν ὁδῶν Ἄστιγγος, Γαμβέττα καί Ἁγ. Διονυσίου. Τό οἰκόπεδο γιά τόν πρῶτο Ναό δώρησε ὁ Ἰω. Παπαδιαμαντόπουλος τό 1846.1 Ὁ ναός πού χτίσθηκε τότε ἦταν μικρός καί ἀνεπαρκής. Γιά τόν λόγο αὐτό δημιουργήθηκε ἡ ἀνάγκη ἑνός νέου Ναοῦ. Ἔτσι πολλά χρόνια ἀργότερα στήν συνεδρίαση τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου τῆς 30ῆς Σεπτεμβρίου 1910 ἀναφέρεται ὅτι οἰκόπεδο γιά τήν ἀνέγερση νέου μεγαλύτερου Ναοῦ, χάριν τῶν Ζακυνθίων, δωρήθηκε ἀπό τούς ἀδελφούς Τριάντη εἰς μνήμην τοῦ πατέρα τους Ν. Τριάντη. Μέ δική τους ἐπιμέλεια ἀνέθεσαν στόν Ἐρνέστο Τσίλερ τό σχέδιο τοῦ Νέου Ναοῦ,2 ὁ ὁποῖος θεμελιώθηκε τό 1912.
Μιά δεύτερη ἐπιβεβαίωση βρίσκουμε στό φύλλο του Νεολόγου τῆς 2.5.1912 μέ τίτλο Ο ΝΕΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ὅπου ἀναφέρεται: «Τήν προσεχῆ Κυριακήν θέλει κατατεθῇ ἐπισήμως ὁ θεμέλιος λίθος τοῦ νέου Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου. Ὁ ναός οὗτος, τοῦ ὁποίου τό σχέδιον ἐξεπόνησεν ὁ ἀρχιτέκτων μηχανικός κ. Τσίλερ εἶνε μεγαλοπρεπέστατος, θά ὑπερβῇ δέ ἡ δαπάνη αὐτοῦ τάς 200.000 δραχμῶν. Κατά τήν τελετήν τῆς καταθέσεως τοῦ θεμελίου λίθου, θά παραστοῦν αἱ ἀρχαί τῆς πόλεως, αἵτινες θά κληθῶσι πρός τοῦτο». Ὁ Ναός ἐγκαινιάσθηκε τό 1927.
Στό σημεῖο αὐτό καί ἀναζητώντας περισσότερες πληροφορίες, τίς βρήκαμε ὅπως πάντα στό Ἱστορικό Λεξικό τῶν Πατρῶν τοῦ Κ. Τριανταφύλλου καί φυσικά στήν προθυμία τῶν ὑπευθύνων τῆς Δημοτικῆς Βιβλιοθήκης γιά τήν ἀνεύρεση τόσο παλαιῶν ἐκδόσεων. Ἔτσι ἔχουμε καί μιά τρίτη ἐπιβεβαίωση. Ἕνα τεῦχος μέ θέμα: Ὁ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΕΓΕΡΣΕΩΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ 1927-1937, τύποις Δ. Φραγκούλη, Πάτραι.3 Σέ αὐτό βλέπουμε τό ἀρχικό σχέδιο τοῦ Ναοῦ καί δίπλα τήν ἀναθηματική στήλη πού σχεδίασαν τό 1937, γιά νά τιμήσουν ὅσους ἐβοήθησαν. Σέ λεπτομέρεια τῆς στήλης βλέπουμε καθαρά στούς ἐκτελεστές μηχανικούς: Ἀρχιτέκτων Ἐρνέστος Τσίλλερ. Μηχανικοί: Ζεράρ Ναχνικιάν καί Ν. Βασιλειάδης. Ἐπιβλέπων μηχανικός Πολ. Πανουτσόπουλος. Ὁ Ζεράρ Ναχνικιάν εἶχε ἀναλάβει τήν ἀνέγερση τοῦ Ναοῦ.
Ὁ Ναός εἶναι σταυροειδής μετά τρούλλου. Τά καμπαναριά εἶναι ἐνσωματωμένα συμμετρικά στήν πρόσοψη τοῦ ναοῦ, στοιχεῖο παλλαδιανό καί ἐπικαλύπτονται μέ μικρούς τρούλλους. Προσπάθεια προσεγγίσεως τῆς βυζαντινῆς ναοδομίας μέ στοιχεῖα ὅμως πού διαφοροποιοῦνται ἀπό αὐτήν κυρίως ὡς πρός τίς ἀναλογίες. Τό σχέδιο ἔχει μεγάλες ὁμοιότητες μέ τόν Ναό τῆς Φανερωμένης στό Αἴγιο πού εἶναι ἐπίσης ἔργο τοῦ Τσίλλερ, καί ὁ ὁποῖος θεμελιώθηκε τό 1898 καί ἐγκαινιάσθηκε τὀ 1914. Προηγήθηκε δηλαδή ἀρκετά χρόνια.
Τό ἀξιοπερίεργο εἶναι ὅτι ὁ Ναός δέν ἀναφέρεται στόν κατάλογο τῶν ἔργων τοῦ Τσίλλερ. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὅλα τά ἔργα του δέν ἔχουν καταγραφεῖ. Καί ἴσως νά ἔχουμε τήν τύχη να βροῦμε ἀκόμη κάτι.
Παραπομπές:
Σημ.: Ἀπόσπασμα ἀπό ὑπό ὑπό ἔκδοσιν βιβλίο μου γιά τήν Πάτρα, ὅπου θά παρατεθοῦν περισσότερα στοιχεῖα.
1. Κ. Τριανταφύλλου, ΙΛΠ, σελ. 121-122
2 Η ΠΑΤΡΑΪΚΗ ΔΗΜΑΡΧΙΑ ΣΤΟ Α΄ ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ 1900 – 1925, Ἐπιμέλεια Β. Κ. Λάζαρη, Ἔκδοση Δημοτικῆς Βιβλιοθήκης Πατρῶν, Πάτρα 2000, σελ. 108.
3 Κ. Τριανταφύλλου, ΙΛΠ, Γ΄ἔκδοση, σελ. 122.