Σχέδιο Δ/τος γιά τό ἱστορικό Κέντρο τῆς Πάτρας. Μιά ἀτελέσφορη προσπάθεια τῆς πόλεως τό 1992

Ἱστορικό

Θεωρῶ σημαντικό νά ἐκθέσω ὁρισμένα στοιχεῖα, γιά τήν ἱστορία πλέον, σχετικά μέ τή θλιβερή ὑπονόμευση τοῦ Ἱστορικοῦ Κέντρου μέσω τοῦ ἰσχύοντος Δ/γματος. Ἴσως στό μέλλον κάποιος νά εὐαισθητοποιηθεῖ.

Γιά πρώτη φορά τό Ἱστορικό Κέντρο σάν ἔννοια προσδιορίζεται μέ τήν μελέτη τῆς Ποιοτικῆς Ἀναθεωρήσεως στά πλαίσια τῶν μελετῶν ΕΠΑ τοῦ Νομοῦ Ἀχαΐας (1986). Στόν Πολεοδομικό Κανονισμό πού συνοδεύει τήν Ποιοτική Ἀναθεώρηση ὑπῆρχαν συγκεκριμένες ρυθμίσεις γιά τήν διάσωσή του, τόσον ὅσον ἀφοροῦσε στίς χρήσεις γῆς, ὅσον καί στούς ἐξειδικευμένους ὅρους καί περιορισμούς δομήσεώς του. Ἡ Ποιοτική Ἀναθεώρηση ἐγκρίθηκε (ΦΕΚ 1109Δ/87) ἀλλά τά περί Ἱστορικοῦ Κέντρου κάποιος θεώρησε ὅτι ἔπρεπε νά τά ἀφαιρέσει. Ἡ μή ἀναγνώριση καί μή  κατοχύρωση ἀπό το 1987 τοῦ ἱστορικοῦ Κέντρου στέρησε ἀπό τήν Πάτρα τίς δυνατότητες χρηματοδοτήσεως καί ἀναπλάσεως του μέσα ἀπό τά πολλά χρηματοδοτικά προγράμματα τῆς Ε.Ε. Φυσικά κανείς δέν στενοχωρήθηκε γιά αὐτό. Τό θέμα ὅμως τοῦ ἱστορικοῦ Κέντρου εἶχε τεθεῖ. Καί δέν μποροῦσε κανείς πλέον νά τό παρακάμψει.

Στίς 17.4.91 (ΟΙΚ./54758/3340) τό Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. στέλνει στόν Δῆμο Πατρέων ἕνα Σχέδιο Προεδρικοῦ Δ/γματος, τό ὁποῖο ἀφοροῦσε στόν «Χαρακτηρισμό ὡς παραδοσιακοῦ τμήματος τῆς πόλης τῆς Πάτρας καί καθορισμός εἰδικῶν ὅρων καί περιορισμῶν δόμησης σ᾿ αὐτό». Ὡς μελετήτρια φέρεται ἡ συνάδελφος ὑπάλληλος Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Στό παραπεμπτικό αὐτό ἔγγραφο περιέργως δέν ἀναφέρεται πουθενά ποιός ἀνέθεσε τήν ἐκπόνηση αὐτοῦ τοῦ Σχεδίου Δ/γματος, μιά καί ὁ ἄμεσα ἐνδιαφερόμενος Δῆμος δέν ἤξερε τίποτα, οἱ δέ μελέτες ΕΠΑ, πού εἶχαν καί αὐτήν τήν εὐθύνη, ἦταν ἀκόμη ἐν ἐνεργεία. Ἐπειδή τό Σχέδιο αὐτό προκάλεσε διάφορες ἀντιρ­ρήσεις, τό Τ.Ε. – Τμῆμα Δ. Ἑλλάδας ἀνέλαβε τήν πρωτοβουλία νά συγκροτήσει ὁμάδα ἐργασίας γιά τήν ἐπεξεργα­σία ἑνός Σχεδίου στό ὁποῖο θά συμμετεῖχαν ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ Φορεῖς τῆς πόλεως πού ἔπρεπε νά ἐκπροσωποῦνται σέ μιά τέτοια σοβαρή πρωτοβουλία.

Ἔτσι, στίς 21.1.92, μέ ἀπόφαση τῆς Διοικούσας τοῦ Τ.Ε.Ε., συγκροτήθηκε ὁμάδα ἐργασίας στήν ὁποία, ἐκτός τοῦ Τ.Ε.Ε., συμμετεῖχε ἡ  ὁμάδα ἐκπονήσεως Ε.Π.Α.,  ὁ  Σύλλογος Ἀρχιτεκτόνων, ὁ Δῆμος, ἡ Πολεοδομία, ἡ Ἐφο­ρεία Κλασικῶν Ἀρχαιοτήτων, ἡ Ἐφορεία Νεωτέρων Μνημείων, καί μεμονωμένοι συνάδελφοι, ὅλοι δηλαδή ὅσοι μποροῦσαν νά λάβουν μέρος σέ μιά τέτοια ἐξειδικευμένη ἐργασία. [1]

Ἡ ἐπιτροπη κατέβαλε πολύ κόπο καί ἔλαβε ὔπ ὄψιν ὅλες τίς παραμέτρους τοῦ δεδομένου χώρου καί κατέληξε στήν παρακάτω  εἰσήγηση καί στό Σχέδιο τοῦ Π.Δ/τος.

 

Εἰσηγητική Ἔκθεση

Ἡ πόλις τῶν Πατρῶν διατηρεῖ ἀναλλοίωτη τήν ἱστορική της φυσιογνωμία ἀπό τήν ἀρχαιότητα μέχρι καί τῶν ἡμε­ρῶν μας. Αὐτή ἀποτυπώνεται στόν πολεοδομικό της ἱστό, στά οἰκοδομήματά της, κυρίως ὅμως στά ἀμετάθετα μέσα στούς αἰῶνες σημεῖα ἀναφορᾶς τοῦ δομημένου καί ὡς ἐκ τούτου κοινωνικοῦ της πλέγματος. Ἡ ἱστορική της φυσιο­γνωμία ἀποτυπώνεται σέ τρεῖς κυρίως ἱστορικές περιόδους:

α) τήν ἀρχαία καί ἑλληνιστική περίοδο,

β) τήν βυζαντινή περίοδο καί τούς μέσους χρόνους καί

γ) τήν μετεπαναστατική περίοδο τοῦ νεοκλασσικισμοῦ.

Τά χαρακτηριστικά μνημεῖα τῆς πόλεως καί τῶν τριῶν περιόδων συγκεντρώνονται στόν σημερινό πυρήνα τοῦ πο­λεοδομικοῦ συγκροτήματος τῶν Πατρῶν, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖται ἀπό τόν παλαιό οἰκισμό ὅπως ὑπῆρξε στήν ἑλληνι­στική περίοδο καί στούς μέσους χρόνους, δηλαδή τήν Ἄνω Πόλη καί ἀπό τό νέο τμῆμα πού προσέθεσε σ᾿ αὐτήν ὁ Σταμάτης Βούλγαρης, ὅταν κατ᾿ ἐντολήν τοῦ Ἰωάννου Καποδίστρια (1829) ἐξεπόνησε τό Πολεοδομικό Σχέδιο τῶν Πατρῶν. Ἡ πόλις, ὡς ἐκ τούτου, ὀφείλει νά διασώσει τό πολιτιστικό της παρελθόν καί νά ἀναδείξει τήν ἱστορική της φυσιογνωμία.Τά παραπάνω δεδομένα, τά ὁποῖα ὁριοθετοῦν τόν ἱστορικό χαρακτῆρα τῆς πόλεως, καταγράφον­ται ἀφ᾿ ἑνός ὡς ἀποδεικτικά τῆς ἀνάγκης θεσπίσεως εἰδικῶν ὅρων καί περιορισμῶν δομήσεως γιά τήν περιοχή αὐτή τοῦ ἱστορικοῦ κέντρου, ἀφ᾿ ἑτέρου δέ σηματοδοτοῦν τήν ἀνάγκη προωθήσεως καί ἄλλων ρυθμίσεων μέ σκοπό τήν ἐξυγίανση καί ἀνάδειξή του.

Οἱ προτεινόμενοι ὅροι Δομήσεως καί οἱ γενικότερες προτάσεις ἀποσκοποῦν:

α) στη συνειδητοποίηση καί ἀνάδειξη τῆς ἱστορικῆς διαστρωματώσεως ὡς πρός τό δομημένο περιβάλλον,

β)  στόν καθορισμό χρήσεων γῆς μέ σκοπό τήν διαφοροποίηση ζωνῶν μέ εἰδικό χαρακτῆρα,

γ)  στήν ἐξυγίανση τῆς κινήσεως μέ σκοπό τήν μελλοντική κυκλοφοριακή ἀποσυμφόρηση τοῦ πλέον ἀντιπροσω­πευ­τικοῦ τμήματος τοῦ ἱστορικοῦ κέντρου καί τήν ἑνοποίηση, μέσω ζώνης περιπάτου-πρασίνου, τῶν σημαντικοτέ­ρων αἰσθητικῶν φυγῶν καί σημείων ἀναφορᾶς του. Ἰδιαίτερα στήν ἑνοποίηση τῶν ἀκαλύπτω χώρων τοῦ Ο.Τ., οἱ ὁποῖοι θά μποροῦσαν νά ἀποτελέσουν ἕνα δευτερεῦον σύστημα πεζοδρόμων ἄκρως ἀναγκαῖο γιά τήν ὑπερκορε­σμέ­νη κεντρική περιοχή,

δ)  στήν προώθηση τῆς τοπικῆς ἀρχιτεκτονικῆς δημιουργίας ὡς πρός:

– τήν ποιότητα δομήσεως,

– τήν προσαρμογή στά πολεοδομικά δεδομένα,

– τήν ἀνάδειξη τοῦ προστατευτέου χώρου.

Ὁ τρόπος ἐκδόσεως οἰκοδομικῶν ἀδειῶν καί οἱ ὅροι καί περιορισμοί δομήσεως πρέπει νά συνδυάσουν καί νά ἰσορροπήσουν τίς σύγχρονες ἀνάγκες καί τά σύγχρονα ὑλικά μέ τήν διατήρηση τῆς ἱστορικῆς φυσιογνωμίας τῆς πόλεως.

Γιά τόν σκοπό αυτό, πέραν τῶν εἰδικῶν ὅρων καί περιορισμῶν Δομήσεως εἰσάγονται δύο νέοι θεσμοί:

1)  Ὁ θεσμός τῆς ὑποχρεωτικῆς προεγκρίσεως τῶν μελετῶν ἀπό τήν Ε.Π.Α.Ε. πού ἀφοροῦν στό παραδοσιακό τμῆμα  (ἱστορικό κέντρο) τῆς πόλεως μέ σκοπό:

α)     τήν διατήρηση τοῦ ἑνιαίου (ρευστοῦ) περιγράμματος τοῦ Ο.Τ., τόσον ἐξωτερικά (παρόδια) ὅσον καί ἐσωτερικά (περιοχή ἀκαλύπτου χώρου),

β)     τήν διαφύλαξη τῆς διαπερατότητας τῶν Ο.Τ. προκειμένου νά διασφαλισθεῖ τό δευτερεῦον, διά τῶν ἀκαλύ­πτων, δίκτυο κινήσεως,

γ)     τήν διατήρηση τῆς ἁρμονικῆς σχέσεως τῶν ἀπολήξεων τῶν κορυφῶν (στέγης) τῶν ὄψεων στίς πλευρές τοῦ Ο.Τ. πρός ἀποφυγήν καί ἀντιμετώπιση τυφλῶν τοίχων,

δ)      τήν διατήρηση πρωταρχικῶν ἀρχιτεκτονικῶν δεδομένων, ὅπως ρυθμός, ἀναλογία, χρωματισμοί, ἐπανάληψη, ἔξαρση κ.λπ.,

ε)      τήν προσαρμογή τῶν κτιρίων στό διαμορφωμένο περιβάλλον μέ τόν ἐντοπισμό τῶν στοιχείων πού δεσπόζουν σέ ὅλο τό Ο.Τ.

2)  Ὁ θεσμός τοῦ ἀρχείου ἀρχιτεκτονικῆς τῆς Πόλεως τῶν Πατρῶν. Τό ἀρχεῖο ἀποσκοπεῖ:

–     Στήν συλλογή καί κωδικοποίηση ὅλων τῶν στοιχείων πού ἀφοροῦν στό σχηματοποιημένο ἀρχιτεκτονικό περι­βάλλον τῆς πόλεως. Ἡ ἐνεργοποίησή του θά γίνει μέ τήν κατάθεση δύο σειρῶν τοπογραφικῶν καί ἀρχιτεκτονι­κῶν σχεδίων τῆς τελικῆς λύσεως γιά τήν ἔκδοση τῆς οἰκοδομικῆς ἀδείας. Ἐκ τούτων ἡ μία θά παραμένει στό Γρα­φεῖο Πολεοδομίας Πατρῶν καί ἡ ἄλλη θά ἀποστέλλεται στόν Δῆμο Πατρέων.

–     Στήν δυνατή συγκέντρωση ἀναλόγου ὑλικοῦ ἀπό τό παρελθόν.

Παρατήρηση

Σύμφωνα μέ τήν κείμενη νομοθεσία (ἄρθρο 4 τοῦ Ν. 1577/85), ἡ θέσπιση εἰδικῶν ὅρων δομήσεως συνδυάζεται μέ τόν χαρακτηρισμό «Παραδοσιακό τμῆμα». Πρᾶγμα πού δέν ταυτίζεται ἀκριβῶς μέ τήν περίπτωση τῶν Πατρῶν, ὅπου μόνον ὁ ὅρος «Ἱστορικό Κέντρο» ἁρμόζει. Οἱ ὅροι «Ἱστορικό Κέντρο» καί «Παραδοσιακό τμῆμα» δέν συμπί­πτουν. Στήν οὐσία ὁ δεύτερος μπορεῖ νά ἐμπεριέχεται στόν πρῶτο. Εἶναι αὐτονόητο, ὅτι δέν ἔχουν ὅλες οἱ πόλεις ἱστορικά κέντρα ἤ παραδοσιακά τμήματα. Θά μποροῦσε νά ὑπάρχει τό ἕνα ἤ τό ἄλλο ἤ καί τά δύο μαζί.  Ἀναγκαία λοιπόν ἡ ὕπαρξη καί τῶν δύο ὅρων, ἀναγκαῖος καί ὁ προσδιορισμός τους.

 

Ἄρθρο 1

Ὁριοθέτηση παραδοσιακοῦ τμήματος

Χαρακτηρίζεται ὡς παραδοσιακό τμῆμα τῆς Πόλεως τῶν Πατρῶν ἡ περιοχή ἡ ὁποία περικλείεται ἀπό τίς ὁδούς Κα­ρόλου, Κανακάρη, ὅριον τοῦ Σχεδίου Πόλεως, ὁδόν Ἀναστασίας, ἀνατολικόν ὅριον τοῦ Σχεδίου Πόλεως (περιοχή Τριτάκη), τίς ὁδούς Παναχαΐδος Ἀθηνᾶς, Παπαδιαμαντοπούλου, 3ου Ὀρειβατικοῦ, Καρατζᾶ, Λόντου, Ἐρενστρῶλε, Χαραλάμπη, Φωτήλα, Κουμανιώτη, Δημ. Ὑψηλάντου, Ἀκτή Δυμαίων, Ὄθωνος Ἀμαλίας μέχρι καί Καρόλου, ὅπως αὐτό ἀπεικονίζεται στό ἐπισυναπτόμενο διάγραμμα 1 σέ Κλ. 1:5000, τό ὁποῖο ἐθεωρήθη ἀπό τόν Προϊστάμενο τῆς Δ/νσεως Πολεοδομίας καί Πολεοδομικῶν Ἐφαρμογῶν μέ τήν ὑπ᾿ ἀριθμόν πράξιν του.

Ἄρθρο 2

Τομεῖς χρήσεων γῆς

Βάσει τῶν διατάξεων τοῦ Π.Δ. 23-2/6.3.87 (Φ.Ε.Κ. 166Δ´) ὁρίζονται οἱ κάτωθι τομεῖς χρήσεων γῆς.

Τομεύς Α (Διάγραμμα 2 Κλ. 1:5000)

Ὁ Τομεύς Α ὁρίζεται ὡς περιοχή ἁμιγοῦς κατοικίας. Στίς περιοχές ἁμιγοῦς κατοικίας ἐπιτρέπονται μόνον:

1. Κατοικία.
2. Ξενῶνες μικροῦ δυναμικοῦ (μέχρι 20 κλινῶν).
3. Ἐμπορικά καταστήματα πρός ἐξυπηρέτηση καθημερινῶν ἀναγκών.
4. Κτίρια κοινωνικῆς προνοίας.
5. Κτίρια πρωτοβαθμίου καί δευτεροβαθμίου ἐκπαιδεύσεως.
6. Κλειστοί χῶροι ἀθλητικῶν ἐγκαταστάσεων.
7. Θρησκευτικοί χῶροι.
8. Κτίρια πολιτιστικῶν δραστηριοτήτων.
9. Ἐστιατόρια, ἀναψυκτήρια, κέντρα διασκεδάσεως καί ἀναψυχῆς.

 Τομεύς Β (Διάγραμμα 2 Κλ 1:5000)

Ὁ τομεύς Β ὁρίζεται ὡς τομεύς γενικῆς κατοικίας. Στίς περιοχές γενικῆς κατοικίας ἐπιτρέπεται μόνον:

1. Κατοικία.
2. Ξενῶνες, ξενοδοχεία μέχρι 100 κλινῶν.
3. Ἐμπορικά καταστήματα καί πολυκαταστήματα μέχρι 1000 τ.μ.
4. Γραφεῖα, Τράπεζες, Ἀσφάλειες, Κοινωφελεῖς Ὀργανισμοί, Διοίκηση (παροχή ὑπηρεσιῶν).
5. Κτίρια πρωτοβαθμίου καί δευτεροβαθμίου ἐκπαιδεύσεως.
6. Κτίρια κοινωνικῆς προνοίας.
7. Θρησκευτικοί χῶροι.
8. ‘Επαγγελματικά κτίρια μή ὀχλούντα.
9. Γήπεδα σταθμεύσεως, κτίρια σταθμεύσεως μέ ἤ χωρίς πρατήρια βενζίνης.
10. Ἐστιατόρια, ἀναψυκτήρια, κέντρα διασκεδάσεως καί ἀναψυχῆς.
11. Κτίρια πολιτιστικῶν δραστηριοτήτων.

Τομεύς Γ (Διάγραμμα 2 Κλ 1:5000)

Ὁ Τομεύς Γ ὁρίζεται ὡς τομεύς γενικῆς κατοικίας. Ἐπιτρέπονται οἱ χρήσεις ὡς εἰς τόν τομέα Β ἐκτός κτιρίων σταθ­μεύσεως. Στόν Τομέα Γ χρήσεων Γῆς δέν ἔχει ἰσχύ τό Π.Δ. 21.11.91 περί καθορισμοῦ περιοχῶν στόν Δῆμο Πατρέων Ν. Ἀχαΐας γιά τήν κατασκευή ὑπέργειων ἐστεγασμένων χώρων σταθμεύσεως αὐτοκινήτων ἄνω τῶν 80 θέσεων (ΦΕΚ 894Δ/9.12.91).

Ἄρθρο 3

Τομεῖς Συντελεστῶν Δομήσεως (Σ.Δ.), ὑψῶν, ἀρτιότητας

Οἱ ὅροι καί περιορισμοί δομήσεως τῶν οἰκοπέδων τῶν κειμένων ἐντός τῶν ὁρίων τοῦ Παραδοσιακοῦ Τμήματος τῆς πόλεως, ὅπως αὐτό ὁριοθετεῖται στό ἄρθρο 1 τοῦ παρόντος, καθορίζονται ὡς ἑξῆς:

α)     Γιά τόν καθορισμό τῆς ἀρτιότητας τῶν οἰκοπέδων, κατά κανόνα καί κατά παρέκκλισιν, ἰσχύει ἡ ὑπ᾿ ἀριθμ. Χ13332/27.10.87 (ΦΕΚ 1109Δ/12.11.87) ἀπόφαση Νομάρχου Ἀχαΐας καί τό Π.Δ. 25/4-9/5-89, ἄρθρο 5Γ (ΦΕΚ 263Δ´/89).

β)     Τό μέγιστο ποσοστό καλύψεως τῶν οἰκοπέδων, ὁ Συντελεστής Δομήσεως (Σ.Δ.) καί τό μέγιστο ἐπιτρεπόμενο ὕψος αὐτῶν ὁρίζεται κατά τομεῖς Ι, ΙΙ, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV καί VI, ὅπως αὐτοί ἀπεικονίζονται στό ἐπισυναπτόμενο διάγραμμα 3 σέ Κλ. 1:5000.

Τομεύς Ι

Συντελεστής Δομήσεως: Δύο καί ένα δέκατο (2.1)

Ποσοστό καλύψεως: κατά ΓΟΚ

Μέγιστο ἐπιτρεπόμενο ὕψος: Δεκατέσσερα (14) μέτρα.

Τομεύς ΙΙ

Συντελεστής Δομήσεως: Δύο καί ένα δέκατο (2.1)

Ποσοστό καλύψεως: κατά ΓΟΚ

Μέγιστο ἐπιτρεπόμενο ὕψος: Δεκαέξι (16) μέτρα.

Τομεύς ΙΙΙ

Συντελεστής Δομήσεως: Ἕνα καί ὀκτώ δέκατα (1.8)

Ποσοστό καλύψεως: κατά ΓΟΚ

Μέγιστο ἐπιτρεπόμενο ὕψος: Δώδεκα (12) μέτρα.

Ἐπιβάλλεται στέγη κεραμοσκεπής.

Τομεύς Ιἔ

Συντελεστής Δομήσεως: Ἕνα καί ἕξι δέκατα (1.6)

Ποσοστό καλύψεως: κατά ΓΟΚ

Μέγιστο ἐπιτρεπόμενο ὕψος: Δώδεκα (12) μέτρα

Ἐπιβάλλεται στέγη κεραμοσκεπής.

Τομεύς ἔ

Συντελεστής Δομήσεως: ἕνα καί δύο δέκατα (1.2)

Ποσοστό καλύψεως: κατά ΓΟΚ

Μέγιστο ἐπιτρεπόμενο ὕψος: Ὀκτώ (8,0) μέτρα.

Ἐπιβάλλεται στέγη κεραμοσκεπής.

Τομεύς ἔα

Συντελεστής Δομήσεως: Ὀκτώ δέκατα (0,8)

Ποσοστό καλύψεως: κατά ΓΟΚ

Μέγιστο ἐπιτρεπόμενο ὕψος: Ἕξ καί ἥμισυ (6,5) μέτρα.

Ἐπιβάλλεται στέγη κεραμοσκεπής.

Γιά τά οἰκόπεδα πού ἔχουν πρόσωπο ἐπί τῆς βορειοδυτικῆς πλευρᾶς τῆς ὁδοῦ Φρουρίου καί ἐπί τοῦ τμήματος τῆς ὁδοῦ Δασυλλίου, μεταξύ κλιμάκων Ἁγ. Νικολάου καί Τριτάκη, τό μέγιστο ὕψος τῶν κτιρίων ὁρίζεται σέ τέσσερα καί ἥμισυ (4,5) μέτρα. Στούς τομεῖς ΙΙΙ, Ιέ, ἔ καί ἔΙ, προσαυξάνεται τό μέγιστο ἐπιτρεπόμενο ὕψος κατά 2,2 μ. γιά τήν κατασκευή στέγης. Ἐπί τῆς στέγης καί ὑπεράνω αὐτῆς ἀπαγορεύεται ὁποιαδήποτε ἄλλη κατασκευή πλήν κεραίας τηλεοράσεως καί ἀλεξικεραύνου.

 

Ἄρθρο 4

Εἰδικοί ὅροι καί περιορισμοί δομήσεως

1. Κάθε μελέτη ἀνεγέρσεως νέας οἰκοδομῆς, ἐπισκευῆς ὑπαρχούσης ἤ προσθήκης ἐπί ὑφισταμένης, ὀφείλει νά λαμβάνει ὑπ᾿ ὅψιν τό διαμορφωμένο οἰκιστικό περιβάλλον καί νά ἐντάσσεται μορφολογικά ἤ ρυθμολογικά σ᾿ αὐτό.
2. Γιά τήν ἐκτέλεση οἱασδήποτε ἐργασίας δομήσεως, ὅπως αὐτές ἀναφέρονται στό ἄρθρο 22 του Ν. 1577/85 (ΦΕΚ 210Δ) ἀπαιτεῖται ἡ ἔκδοση οἰκοδομικῆς ἀδείας μετά ἀπό ἔγκριση τῆς Ε.Π.Α.Ε. Στίς παραπάνω ἐργασίες συγκαταλέγονται καί ἐργασίες στόν φέροντα ὀργανισμό ἤ στόν ὀργανισμό πληρώσεως τοῦ κτιρίου ἐξ οἱασδήποτε αἰτίας καί ἄν προέρχονται.
3. Σέ περίπτωση ἀνεγέρσεως νέας οἰκοδομῆς ἤ προσθήκης σέ ὑφιστάμενο κτίριο ἤ κατασκευῆς στέγης ἀπαιτεῖται προέκριση ἀπό τήν Ε.Π.Α.Ε. Γιά τήν προέγκριση ἀπαιτοῦνται:

α)     Διάγραμμα καλύψεως μέ σχηματική τομή, ὅπου θά ἀπεικονίζεται ὁ τρόπος ἐξαντλήσεως τοῦ Σ.Δ. κατά ΓΟΚ. Εἰδικότερα γιά τά Ο.Τ. τοῦ τομέα Γ χρήσεων γῆς, θά ἐλέγχεται ἡ διαπερατότητα τοῦ Ο.Τ. κατά τήν παραγρ. 14 τοῦ παρόντος καί ἐφ᾿ ὅσον ἔχει κινηθεῖ ἡ διαδικασία τῶν ἄρθρων 12 καί 13 τοῦ Ν. 1577/85 (ΦΕΚ 210Δ´).

β)     Ὄψεις τοῦ νέου κτίσματος σέ συσχετισμό μέ τούς ὄγκους καί τίς σχηματικές ὄψεις δύο (2) τουλάχιστον κτιρίων ἑκατέρωθεν τοῦ ὑπό ἀνέγερσιν κτιρίου σέ Κλ. 1:50 ἤ 1:100.

γ)     Φωτογραφικό ἀνάπτυγμα τῆς πλευρᾶς ἤ τῶν πλευρῶν, ἐπί γωνιακοῦ οἰκοπέδου, τοῦ Ο.Τ.

δ)      Τοπογραφικό διάγραμμα μέ ἀπόσπασμα τοῦ ρυμοτομικοῦ σχεδίου καί τήν ὀνοματολογία τῶν ὁδῶν σέ ἀκτίνα 250 μ. τουλάχιστον γύρω ἀπό τό ὑπό ἀνέγερσιν κτίσμα.

ε)      Αἰτιολογική ἔκθεση τῶν θέσεων τοῦ μελετητοῦ ὡς πρός τήν προτεινόμενη λύση.

ζ)      Κάθε ἄλλο στοιχεῖο κατά τήν κρίση τοῦ μελετητοῦ.

4. 4. Κατά τήν ἔκδοσιν οἰκοδομικῆς ἀδείας, ἡ ὁριστική ἀρχιτεκτονική μελέτη ἐλέγχεται ἐκ νέου ἀπό τήν Ε.Π.Α.Ε.
5. Κατ᾿ ἐξαίρεσιν καί χωρίς ὑπέρβαση τοῦ Σ.Δ., προκειμένου νά ἐπιτευχθεῖ ἡ ἐναρμονισμένη ἔνταξη τοῦ κτιρίου στόν περιβάλλοντα χῶρο καί ἀφοῦ ληφθοῦν ὑπ᾿ ὄψιν οἱ ὅμορες οἰκοδομές, δύναται νά ἐγκρίνεται ἤ νά ἐπιβάλλεται ὑπό τῆς Ε.Π.Α.Ε.:

α)     Μετατόπιση κτιρίου, ὀρόφων ἤ τμημάτων ὀρόφων ἐσώτερον τῆς οἰκοδομικῆς γραμμῆς.

β)     Διάσπαση τοῦ ὄγκου τοῦ κτιρίου, μέ κατασκευή περισσοτέρων τοῦ ἐνός κτιρίου στό οἰκόπεδο, ὥστε νά μήν παραβλάπτονται τυχόν προστατευόμενα κτίρια τῆς περιοχῆς ἤ ἀρχαιολογικοί χῶροι.

γ)     Αὔξηση ἤ μείωση τοῦ μέγιστου ἐπιτρεπόμενου ὕψους τοῦ κτιρίου μέχρι καί δύο (2,0) μέτρων, μέ σκοπό τήν προσαρμογή τοῦ ὕψους τοῦ νέου κτιρίου στό περίγραμμα τῶν ὄψεων τοῦ Ο.Τ. Στήν περίπτωση αὐτή ἀπαιτεῖται ἡ ὑποβολή σχηματικῆς ὄψεως τῆς πλευρᾶς τοῦ Ο.Τ. ὅπου ἀπαιτεῖται ἡ ἄδεια μέ ἀναγραφή τοῦ ὕψους καί τοῦ πλάτους τῶν κτιρίων.

6. Δέν ἐπιτρέπεται ἡ κατασκευή κτιρίων ἐπί ὑποστηλωμάτων ἐν προσόψει. Κατ᾿ ἐξαίρεσιν καί προκειμένου νά ἀνα­δειχθοῦν ἤ νάπροσατευθοῦν ἀρχαιότητες, ἐπιτρέπεται τμῆμα τοῦ κτιρίου νά κατασκευάζεται ἐπί ὑποστηλωμάτων, κατόπιν ἐγκρίσεως τῆς Ε.Π.Α.Ε. καί γνωμοδοτήσεως ἀπό τό ἁρμόδιο ἀρχαιολογικό συμβούλιο.
7. 7. Γιά τήν κατασκευή ἤ ἐπισκευή τῶν πεζοδρομίων ἰσχύει τό ἄρθρο 24 τοῦ κτιριοδομικοῦ κανονισμοῦ. Πέραν αὐτοῦ, κατά τήν ἔκδοσιν οἰκοδομικῆς ἀδείας ἐλέγχονται ὡς πρός τό ὑψόμετρο οἱ πεδιλοδοκοί τοῦ δαπέδου τῆς στοᾶς, ὥστε νά τηρεῖται ἡ καθοριζόμενη στάθμη τοῦ δημοτικοῦ κρασπέδου.
8. Διατηροῦνται οἱ στοές, ὅπως αὐτές ὁρίζονται στό ρυμοτομικό σχέδιο. Οἱ στοές ἐπιβάλλεται νά διαμορφώνονται μέ κατακόρυφα φέροντα στοιχεῖα καί μόνον μέ ἡμικυκλική τοξοστοιχία ἤ ὁριζόντιο ἐπιστύλιο. Τό ὕψος τους νά ἐναρμονίζεται μέ τό ὕψος τῶν στοῶν τῶν ὁμόρων ἰδιοκτησιῶν. Κατά τά λοιπά ἰσχύουν οἱ διατάξεις τοῦ ἄρθρου 19 τοῦ Ν. 1577/85 (ΦΕΚ 210Δ´).

Ἐπί τῆς ὑποχρεωτικῆς στοᾶς δέν ἐπιτρέπεται ἡ ὑποχώρηση τοῦ Α´ ὀρόφου ἐσώτερον τῆς οἰκοδομικῆς γραμμῆς.

9. Ὡς πρός τούς ἀκαλύπτους χώρους τῶν οἰκοπέδων ἰσχύει τό ἄρθρο 17 τοῦ Ν. 1577/85.

Σέ περίπτωση κεκλιμένου ἐδάφους, ἐπιτρέπεται ἡ διαμόρφωση τοῦ ἀκαλύπτου χώρου μέ ἀναλημματικούς τοίχους ἤ πρανῆ μέ ὕψος 1.5 μέτρων καί ὁπωσδήποτε προσαρμοσμένα μέ τήν μορφή τοῦ ἐδάφους καί τήν διαμορφωμένη κατάσταση τοῦ ἀκαλύπτου χώρου τῶν ὀμόρων ἰδιοκτησιῶν.

10. Οἱ μονάδες κλιματισμοῦ καί λοιπές ἐγκαταστάσεις δέν ἐπιτρέπεται νά προεξέχουν τῶν ὄψεων τοῦ κτιρίου. Σέ περίπτωση τοποθετήσεώς των ἐπί ὑφισταμένου κτιρίου ὀφείλουν νά ἐνσωματώνονται ἀρχιτεκτονικά στήν ὅλη σύνθεση τοῦ κτιρίου. Κατά τά λοιπά ἰσχύει τό ἄρθρο 28 τοῦ κτιριοδομικοῦ κανονισμοῦ.
11. 11. Ὅλες οἱ ἐγκαταστάσεις τοῦ δώματος, οἱ ὁποῖες ἀναφέρονται στό ἄρθρο 16 τοῦ Ν. 1577/85, πρέπει νά ἐνσωματώνονται σέ ἑνιαῖο μορφολογικό σύνολο. Σέ περίπτωση κατασκευῆς στέγης γιά τοποθέτηση ἐντός αὐτῆς τῶν παραπάνω ἐγκαταστάσεων, προσαυξάνεται τό μέγιστο ἐπιτρεπόμενο ὕψος μέχρι 2,20 μ.
12. Σέ περιπτώσεις κατά τίς ὁποῖες ἐπιβάλλεται ἡ κατασκευή στέγης, ἐπιβάλλεται ἡ κατασκευή της ἐφ᾿ ὅσον ἔχει πραγματοποιηθεῖ τό 70% τοῦ ἐπιτρεπόμενου Σ.Δ. καί κατ᾿ ἐλάχιστον ἐπί διωρόφων κτιρίων.
13. Ἡ κατασκευή στέγης ἀκολουθεῖ τά παραδοσιακά πρότυπα. Κλίση μέχρι 30% καί ἑνιαῖο κορφιά. Ὑπάρχει ἡ δυνατότης διακοπῆς τῆς κεραμοσκεποῦς ἐπικαλύψεως κατά προτίμησιν κεντρικά, ἀποκλειομένης τῆς προσόψεως, γιά τήν τοποθέτηση βοηθητικῶν ἐγκαταστάσεων (ἄρθρο 16 παραγρ. 1 τοῦ 1577/85 ΦΕΚ 210Δ΄).
14. 1 Στόν τομέα χρήσεως γῆς Γ´ καί στά Ο.Τ. στά ὁποῖα ἔχει κινηθεῖ ἡ διαδικασία τῆς παρ. 6 τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ Ν. 1577/85 καί τοῦ ἄρθρου 13 τοῦ ἰδίου νόμου, σέ περίπτωση ἀνεγέρσεως νέας οἰκοδομῆς ἤ προσθήκης σέ ὑφισταμένη, πρός διαφύλαξη τῆς διαπερατότητας τοῦ Ο.Τ., ὀφείλει ὁ μελετητής νά προτείνει θέση διόδου πρός τόν ἀκάλυπτο χῶρο τοῦ Ο.Τ., ἐκτός ἐάν ἡ διαπερατότης τοῦ Ο.Τ. (εἴσοδος-ἔξοδος) ἔχει ἤδη ἐξασφαλισθεῖ.

 

Ἄρθρο 5

Διατάξεις ἀφορῶσες κτίρια κηρυγμένα ἤ διατηρητέα

1. Ἐπιβάλλεται ἡ ἀποκατάσταση καί συντήρηση τῶν ὄψεων τῶν κτιρίων τά ὁποῖα χαρακτηρίζονται ὡς διατηρητέα. Ἡ ἀποκατάσταση γίνεται λαμβάνοντας ὑπ᾿ ὅψιν, τόσον τά ἤδη ὑπάρχοντα στό κτίριο ἀρχιτεκτονικά καί διακοσμητικά στοιχεῖα, ὅσον καί τίς σύγχρονες λειτουργικές ἀνάγκες. Σέ περίπτωση μεγάλης ἀλλοιώσεως καί ἀνεπαρκῶν στοιχείων γιά τό ὑπό ἀποκατάστασιν κτίριο, πρέπει νά λαμβάνεται ὑπ᾿ ὄψιν ἡ βασική ἀρχιτεκτονική σύνθεση, ἡ συγγενής μορφολογία καί ἡ τεχνική τῶν ὄψεων ἀναλόγων κτιρίων τῆς περιοχῆς καί τῆς ἰδίας ἱστορικῆς περιόδου.
2. 2. Σέ περίπτωση αὐθαιρέτων ἐπεμβάσεων ἐπιβάλλεται ἡ ἀποκατάσταση τῶν ἀλλοιωμένων στοιχείων τοῦ κτιρίου στήν ἀρχική τους μορφή καί ἡ πλήρης ἀνακατασκευή τῶν ὄψεων σέ περίπτωση ὁλοσχεροῦς καταστροφῆς τους.
3. Ἡ ἀποκατάταση κηρυγμένων ὡς διατηρητέων κτιρίων, στήν περίπτωση μή ἀλλαγῆς τῆς χρήσεως, γίνεται σύμφωνα μέ τήν κατασκευαστική δομή τους, ἡ δέ τῶν νέων ὑλικῶν γίνεται μόνον ὅπου ὑπάρχει ἀνάγκη. Σέ περίπτωση ἀλλαγῆς χρήσεως ἡ ὁποία τυχόν (θά) ἐπιφέρει ἐπιβάρυνση στόν φέροντα ὀργανισμό τοῦ κτιρίου, ἡ ἐνίσχυσή του μέ σύγχρονα ὑλικά (θά) γίνεται κατά τέτοιον τρόπο, ὥστε τά νέα αὐτά ὑλικά νά μήν ἀλλοιώνουν τό διατηρητέο κέλυφος τοῦ κτιρίου καί ὁπωσδήποτε σύμφωνα μέ τίς ὑποδείξεις τῶν ἁρμοδίων ὑπηρεσιῶν.
4. Σέ περίπτωση ἀποκαταστάσεως διατηρητέου κατά τό κέλυφος κτιρίου, διατηρεῖται ἡ ἀρχική κάλυψη καί ἐκμετάλλευση τοῦ οἰκοπέδου.

Ἄρθρο 6

Εἰδικές διατάξεις

1. Ἐπιβάλλεται ἐκ μέρους τοῦ Δήμου ἡ ἐνεργοποίηση τῶν ἄρθρων 12 καί 13 τοῦ Ν. 1577/85 (ΦΕΚ 210Α´) στά Ο.Τ. τοῦ Παραδοσιακοῦ Τμήματος τῆς πόλεως τῶν Πατρῶν μέ προτεραιότητα στά Ο.Τ. τοῦ Τομέως Γ χρήσεων γῆς μέ σκοπό:

α)  τήν δημιουργία δευτερεύοντος δικτύου πεζοδρόμων,

β)  τήν ἐξυγίανση τῶν ἀκαλύπτων χώρων τοῦ Ο.Τ. ὥστε νά εἶναι δυνατή ἡ χρήση τῶν ἰσογείων τῶν κτιρίων πρός τήν πλευρά τοῦ ἀκαλύπτου μέ χρήσεις τῆς περιοχῆς,

γ)  γιά τήν ἀνάδειξη ἀπαλλοτριωμένων ἀρχαιολογικῶν χώρων καί τήν ἔνταξή τους στό δίκτυο πρασίνου τῆς πόλεως.

2. Θεσμοθετεῖται ἡ δημιουργία ἀρχείου ὑπό τήν ἐποπτείαν τοῦ προέδρου τῆς Ε.Π.Α.Ε. καί τῶν μελετητῶν. Στό ἀρχεῖο θά κατατίθενται ἄνευ χαρτοσημάνσεως 2 σειρές ἀρχιτεκτονικῶν καί τοπογραφικῶν σχεδίων, ἐκ τῶν ὁποίων ἡ μία θά κοινοποιεῖται στόν Δῆμο Πατρέων.

Ἄρθρο 7

Τελικές διατάξεις

1. Ἀπαγορεύονται κάθε εἴδους ἐπιγραφές καί διαφημίσεις σέ ὁποιαδήποτε θέση ἐπί τοῦ κτιρίου, ἐκτός τοῦ ἰσογείου. Γιά ὑφιστάμενες ἐπιγραφές καί διαφημίσεις, δίδεται προθεσμία τριῶν μηνῶν ἀπό τῆς ἐνάρξεως ἰσχύος τοῦ κανονισμοῦ αὐτοῦ, γιά τήν ἀπομάκρυνσή τους. Κατά τά λοιπά ἰσχύει τό ἄρθρο 20 τοῦ Ν. 1577/85 (ΦΕΚ 210Α´).
2. Δέν ἐπιτρέπεται ἡ χρήση καί ἡ κατάληψη τῶν δρόμων καί πεζοδρομίων γιά τήν ἐν ὑπαίθρῳ ἐπέκταση τῶν καταστημάτων τῆς περιοχῆς πλήν καφενείων, ἀναψυκτηρίων, ἀνθοπωλείων καί πάντως μετά ἀπό σύμφωνη γνώμη τοῦ Δήμου.
3. Δέν ἐπιτρέπεται ἡ τροφοδότηση τῶν ἐμπορικῶν καταστημάτων ἄλλες ὧρες ἐκτός ἀπό τίς καθοριζόμενες ἀπό τόν κανονισμό ὡραρίου.

Τά παρακάτω διαγράμματα συνοδεύουν τόν παραπάνω πολεοδομικό κανονισμό.

 

 

Ἐπίμετρο

Ἡ σοβαρή αὐτή προσπάθεια, πού ἐπανέφερε τόν δημιουργό ἀρχιτέκτονα στό προσκήνιο καί ἐξασφάλιζε τήν ἀναγ­καία δημιουργική πνοή γιά τά νέα κτίρια καί  πού ἐγκρίθηκε ἀπό ὅλους τούς τοπικούς ἁρμόδιους φορεῖς κατέληξε καί αὐτή στό μηδέν, μιά καί πάλι κάποια χέρια στίς πολυδαίδαλες καί καφκικές ὑπηρεσίεςτοῦ ὑπουργείου τό πέτα­ξαν. Καί φυσικά ἐγκρίθηκε ἕνα Δ/γμα (ΦΕΚ 499 Δ΄/1996 ) «Χαρακτηρισμός ὡς παραδοσιακοῦ τμήματος τῆς πόλης τῶν  Πατρων (Ν.Ἀχαϊας) καί  καθορισμός εἰδικῶν ὅρων καί περιορισμῶν δόμησης αὐτοῦ», ὅπως κάποιοι θέλανε. Ἡ κριτική πού ἀσκήθηκε στό Διάταγμα αὐτό ἀποσκοπεῖ κυρίως στό ὅτι κάνει ἀκριβῶςτό ἀντίθετο ἀπό αὐτό πού περιμένουμε ἀπό ἕνα Δ/γμα γιά τήν προστασία τῆς ἀρχιτεκτονικῆς κληρονομιᾶς, τίς προυποθέσεις ἀναδείξεως του καί τήν δυνατότητα τῆς περαιτέρω δημιουργίας.  Θά προσπαθήσω νά κάνω κριτική στά σημαντικότερα σημεῖα:

Τό Διάταγμα αὐτό ἀκολουθεῖ τήν σχεδόν τήν πάγια τακτική τῆς ἑλληνικῆς διοικητικῆς μηχανῆς: Τήν καταστολή, τήν ὑποβάθμιση τῶν προβλημάτων ἤ τήν ἀγνόησή τους. Στήν προκειμένη δέ περίπτωση στήν ουσία ἀποφασίζει καί διατάζει.

1. Καταργεῖται ἡ ἔννοια τοῦ ἀρχιτεκτονικοῦ ἔργου. Ἡ ἀρχιτεκτονική ὡς ἐπιστήμη τῆς διαρκοῦς ἐρεύνης τῶν μορ­φῶν καί τῶν ρυθμῶν ἀπαγορεύεται. Καταργεῖται ἡ σφυρηλατημένη δύο αἰῶνες τώρα ἀρχιτεκτονική φυσιο­γνωμία τῆς πόλεως.Ὅλη τήν ποικιλία τῶν ἀρχιτεκτονικῶν μορφῶν πού ἤδη ἀναλύουμε, τά ὀνομάζουν συλλήβ­δην παρα­δοσια­κά καί τά τοποθετοῦν στό χρονοντούλαπο τῆς ἱστορίας καί ἀποφασίζουν καί διατάζουν ἕνα νέο εἶδος μορφο­λογίας πλαστῆς καί κατασκευασμένης, ἡ ὁποία ἰσοπεδώνει τά πάντα καί ἡ ὁποία δέν ἔχει σχέση καμμία μέ τήν ἀρχιτεκτο­νική προϊστορία τοῦ χώρου ἀλλα καί μέ τήν ἴδια τήν ἀχιτεκτονική τήν ὁποία προφα­νῶς ἀγνοοῦν.
2. Ἡ πνευματική ἀναζήτηση στόν χῶρο τῆς ἀρχιτεκτονικῆς ἀπαγορεύεται. Μιά καί δίνονται σαφεῖς ὁδηγίες γιά ὅλα. Δέν χρειάζονται πλέον οἱ ἀρχιτέκτονες. Ἐδῶ δέν μιλᾶμε ἁπλῶς γιά καταστολή, μιλᾶμε γιά ἀπαγόρευση τοῦ σκέπτεσθαι καί τοῦ διερευνᾶν. Ὅποιος θέλει νά χτίσει ἀνοίγει τό Δ/γμα καί ἀντιγράφει τά ὕψη καί τά πλάτη τῶν κουφωμάτων πού ὁρίζονται. Ὁ ἀπόλυτος φασισμός.
3. Ἀναστατώνεται κυριολεκτικά ἡ ζωή τῶν κατοίκων ἐπεμβαίνοντας κατά ἐρασιτεχνικό τρόπο στίς χρήσεις γῆς τοῦ χώρου. Χωρίς νά θέλω νά ἐπεκταθῶ θά πρέπει νά τονίσω ὅτι ἡ ἀναζωπύρωση τῆς ζωῆς ὄχι μόνον τῶν ἱστο­ρικῶν κέντρων ἀλλά καί γενικῶς περνάει μέ ἀπό τήν ποικιλία τῶν χρήσεων καί ἀπό τήν διατήρηση τῆς μικρο­πολεοδομι­κῆς κλίμακας τοῦ χώρου. Τό ὅτι φθάνουν νά ἀπαγορεύουν καί τα καφενεῖα φθάνει τά ὅρια τῆς πα­ρα­κρού­σεως. Ὅπως καί ἡ ἀπαγόρευση σέ ὁρισμένες περιοχές τήν δημιουργία κτιρίων καί χώρων σταθμεύ­σεως κάτι πού δημι­ούρ­γησε τεράστια προβλήματα μιά καί χάθηκαν πολλοί χῶροι κυρίως στήν παραλιακή ζώνη πού θά μποροῦσαν νά βοηθήσουν πολύ τήν κυκλοφοριακή ἐξυγίανση τοῦ κέντρου.

 

 

 

[1] Ἀναλυτικά στήν ἐπιτροπή ἔλαβαν μέρος οἱ παρακάτω: Δ. Ἀϊβαλῆς, Ἀρχ/των Μηχ/κός, Πτυχίο Γ´ Ἀρχιτ. Μελέτες, Πτυχίο Γ´ Εἰδικές Ἀρχιτ. Μελέτες, Εὐγ. Γατοπούλου, Ἀρχ/των Μηχ/κός, Προϊσταμένη Ἐφορείας Νεωτέρων Μνημείων, Χ. Παπα­δά­του-Γιαννοπούλου   Ἀρχ/των Μηχ/κός, Ὑπεύθυνη Ε.Π.Α. Νομοῦ Ἀχαΐας, Πτυχίο Γ´ Χωροταξ. Μελέτες – Πτυχίο Γ´ Ἀρχιτ. Μελέτες, Θ. Δελέγκος, Τοπ/φος Μηχ/κός, Προϊστ. Τμήματος Τοπογρ. καί Σχ. Πόλεως Δ. Πατρέων, Χ. Διονυσοπού­λου, Ἀρχ/­των Μηχ/κός, Μελετήτρια Ε.Π.Α., Πτυχίο Γ´ Ἀρχιτ. Μελέτες, Πτυχίο Γ´ Πολεοδ. Μελέτες, Στ. Κοσμᾶς, Τοπ/φος Μηχ/κός, Πρόεδρος Ἐπιτροπῆς Ἐπίβλεψης Μελετῶν Ε.Π.Α. Ν. Αχαΐας.Ἡ παραπάνω ἐπιτροπή συνεργάστηκε στήν ἐπεξερ­γασία τοῦ Σχεδίου Δ/γματος μέ τούς συναδέλφους: Κική Φαρμάκη, Ἀρχ/τονα Μηχ/κό, Πτυχίο Γ´ Ἀρχιτ. Μελέτες – Πτυχίο Γ´ Εἰδικές Ἀρχιτ. Μελέτες, Βασ. Πανόπουλο, Ἀρχ/τονα Μηχ/κό, Εἰδικευμένο σέ θέματα προσαρμογῆς καί μορφολογικῆς ἐνσωματώ­σεως νέων κτιρίων σέ ἱστορικά σύνολα, Β. Τσονάκα, Ἀρχ/τονα Μηχ/κό,  Ὑπάλληλο Πολεοδομίας Αἰγίου, οἱ ὁποῖοι, ἐκτός τῶν κ. Ἀϊβαλῆ, κ. Γατοπούλου, κ. Διονυσοπούλου καί κ. Γιαννοπούλου, εἶχαν ὁρισθεῖ γιά τόν ἴδιο σκοπό ἀπό τόν Σύλλογο Ἀρχιτεκτόνων. Τέλος, στίς ἐργασίες τῆς ἐπιτροπῆς ἔλαβε μέρος καί ἡ συνάδελφος κ. Ἀσπασία Ἀλεξάκη, Ἀρχ/των Μηχ/κός, Μελετήτρια Ε.Π.Α. Ν. Αχαΐας (Πτυχίο Γ´ Ἀρχ. Μελέτες – Πτυχίο Β´ Πολεοδομ. Μελέτες). Συμμετεῖχε ἀκόμη ὡς σύμβουλος ἡ κ. Μ. Κωτσάκη, Ἀρχαιολόγος (Ἐφορεία Κλασσικῶν Ἀρχαιοτήτων).