Θέρος 2016 – Πικρά γεγονότα

Πυρκαγιά στό κέντρο τῆς  Χώρας.

Τό πρῶτο πικρό θέμα εἶναι φυσικά ἡ πυρκαγιά πού κατέκαψε ἕνα σημαντικό τμῆμα τοῦ ἱστορικοῦ κέντρου τῆς Χώρας.  Ἕνα σόκ γιά ὅλους μας καί  γιά μένα προσωπικά πού  ἔχοντας προσεγγίσει τήν κατασκευαστική δομή τῶν κτιρίων αὐτῶν γνωρίζω τήν ἰδιαίτερη ἀξία τους. Ἕνα μοναδικό στήν Ἑλλάδα οἰκιστικό καί πολεοδομικό σύνολο μέ ἰδιαίτερη αἰσθητική καί ἱστορική σημασία.

Ἀλλά ἰδιαίτερα πικρό ἦταν γιά τούς ἰδιοκτῆτες τῶν σπιτιῶν πού καταστράφηκε ἡ ζωή τους μέσα σέ λίγα λεπτά ἐξ αἰτίας τῆς ἐγκληματικῆς ἀμελείας κάποιων. Ἔχασαν τά σπίτια τους, τήν οἰκογενειακή τους  ἱστορία, τίς προσωπικές τους μνῆμες.    Καί πρέπει νά ἀρχίσουν πάλι ἀπό τήν ἀρχή μέσα στό ἀπελπιστικό οἰκονομικό περιβάλλον τῆς ἐποχῆς μας. Εἶναι πράγματι ἀβάσταχτο.

Μέσα στά κτίρια πού καήκαν ἦταν καί ὁ κινηματογράφος ΑΠΟΛΛΩΝ πού μέ πολύ κόπο  καί πολλά χρήματα ἀνακαινίσθηκε καί ὁ ὁποῖος προσέφερε μεγάλες ὑπηρεσίες στούς κατοίκους. Ἕνας χῶρος κοινωνικῶν συναναστροφῶν ἄκρως ἀναγκαῖος γιά μιά κοινότητα ἀνθρώπων καί ἰδίως μοναχικῶν πού ἔβρισκαν διέξοδο στίς κινηματογραφικές προβολές καί στίς λοιπές ἐκδηλώσεις πού γινότανε ἐκεῖ.

Δυστυχῶς ὁ Αὔγουστος γιά τήν Λευκάδα εἶναι ἕνας μήνας μέ ἰδιαίτερη ἐπικινδυνότητα.

Σύμφωνα μέ τίς καταγραφές πού ἔχουμε τά τελευταία 500 περίπου χρόνια γιά τούς σεισμούς

φαίνεται ὁτι ὁ Ἰούλιος εἶναι μήνας ἡσυχίας. Ὄχι ὄμως ὁ Αὐγουστος, πού εἰδικά ἡ δεύτερη ἑβδομάδα του συνδέεται μέ πολύ μεγάλους σεισμούς. Ἀλλά φέτος καί μέ πυρκαγιές.

Ἄν θυμᾶμαι καλά καί ἡ πυρκαγιά στήν παραλία πρό 20 περίπου ἐτῶν ἔγινε μέσα στήν ἐπικίνδυνη αὐτή ἑβδομάδα.

Πολλά  θά εἰπωθοῦν καί κυρίως ἀπό αὐτούς πού δέν συμπαθοῦν τίς παραδοσιακές ξύλινες κατασκευές τῆς Λευκάδας καί θά θέλανε νά τίς ἀντικαταστήσουν μέ τίς καλαίσθητες (!!!!) πολυκατοικίες τοῦ συρμοῦ.

Ξεχνᾶνε βέβαια ὅτι ὅλα τά σπίτια καίγονται καί τά ξύλινα καί τά ἄλλα. Καί ἴσως τό κορυφαῖο παράδειγμα εἶναι ὁ μαρμάρινος Ναός τῆς Άρτέμιδος ἐν Ἐφέσῳ, ἕνα ἀπό τά ἑπτά θαύματα τοῦ κόσμου, μέ ἔκταση περίπου 4000 τ.μ. καί ὕψος πάνω ἀπό 22 μ. Καί τό βασικότερο ἦταν θεμελιωμένος σέ χαλαρό ἔδαφος ἀντίστοιχο μέ αὐτό τῆς Λευκάδας. Αὐτό τό τεράστιο μνημεῖο τό ἔκαψε ὁ Ἠρόστρατος. Καίγονται λοιπόν ὅλα.

Αὐτό ὅμως δέν σημαίνει βέβαια ὅτι φταῖνε πάντα οἱ σεισμοί ἤ οἱ πυρκαγιές. Φταῖνει οἱ δικές μας ἀστοχίες.  Εὐχόμαστε  ἐκ βαθέων  νά ξαναγίνουν τά σπίτια καί ὁ κινηματογράφος  ὅπως ἦταν πρίν. Καί πρέπει νά γίνουν ὅση οἰκονομική στενότης καί ἄν ὑπάρχει. Καί οἱ κλαυθμοί δέν προσφέρουνε τίποτε.

Αὐτό πού πρέπει νά γίνει εἶναι νά προετοιμάζεται κανείς γιά κάθε περίπτωση.

Στήν προκειμένη περίπτωση:

Α) Θά πρέπει νά δοθοῦν στόν κόσμο ὁδηγίες γραπτές, τί κάνει κανείς σέ περίπτωση φωτιᾶς. Γιά δεύτερη φορά ὅπως φαίνεται ἕνα τηγάνισμα ἦταν ἡ αἰτία. Δέν ρίχνουμε νερό στό τηγάνι πού λαμπάδιασε. Πετᾶμε ἐπάνω μιά κουβέρτα γιά νά σβήσει ἡ φωτιά ἐνημερώνοντας συγχρόνως τήν ἀστυνομία. Καί πολλές ἄλλες ὁδηγίες πού πρέπει νά δοθοῦν ΓΡΑΠΤΩΣ σέ ὅλους τούς κατοίκους μέσω τῆς λεγομένης πολιτικῆς προστασίας. Καί νά ἐπαναλαμβάνονται καθημερινά μέσω τῶν ΜΜΕ. Καί αὐτή τήν στιγμή. Δέν εἶδα μέχρι στιγμῆς νά γίνει τίποτε.

Β) Ἡ Λευκάδα γιά τήν  Χώρα  πρέπει νά ἔχει διαρκῆ ἄδεια γιά τήν χρήση τῶν πυροσβεστικῶν ἑλικοπτέρων. Εἶναι τό μοναδικό διατηρητέο ξύλινο οἰκιστικό σύνολο στήν Ἑλλάδα, μέ μεγάλης ἱστορικῆς ἀξίας ἀντισεισμικές κατασκευές,  καί θά πρέπει νά προστατευθεῖ.

Γ) Ἐπίσης τό αὐτονόητο. Ἡ Πυροσβεστική  θά πρέπει νά ἐλέγχει ὅλο τό χρόνο καί ἰδίως τό καλοκαίρι μέσα στήν ζέστη καί στήν τουριστική  περίοδο, καθημερινά τούς πυροσβετικούς κρουνούς  ἄν ἔχουν νερό. Καί θά πρέπει νά τοποθετηθοῦν πολλοί περισσότεροι καί σέ θέσεις πού νά μπορεῖ ἡ Πυροσβεστική νά ἐπενεργεῖ. Θά ἔπρεπε ἐπίσης ἤδη νά ἔχει προμηθευτεῖ μικρά καί πιό εὐέλικτα πυροσβεστικά ὀχήματα πού νά μποροῦν νά διεισδύσουν στά στενά δρομάκια.  Καί αὐτό πρέπει νά ἀρχίσει ἀμέσως.

Δ) Θά πρέπει νά ἐπιλεγοῦν δίοδοι γιά τήν πυροσβεστική πού πιθανόν νά χρειασθοῦν, οἱ ὁποίες πρέπει πάντα νά μένουν ἐλεύθεροι καί νά ἀπαγορεύεται ρητῶς ἡ στάθμευση. Καί πρέπει νά καρταρτισθεῖ ἕνα σχέδιο διόδων καί θέσεων πυροσβεστικῶν κρουνῶν καί πυροσβστικῶν ὀχημάτων πού νά καλύπτει ὅλη τήν πόλη. ΑΜΕΣΩΣ.

Ἡ ἀνθρωπότητα  ἔζησε χιλιάδες χρόνια χωρίς αὐτοκίνητο. Δέν θά πάθουν τίποτε οἱ ἔχοντες αὐτοκίνητο ἄν περπατήσουν  λίγο γά νά πᾶνε σπίτι τους ἤ στο κατάστημά τους. Οἱ ἀποστάσεις εἶναι πολύ μικρές. Κανονικά στό κέντρο τοῦ παραδοσιακοῦ τμήματος θά πρέπει σέ μεγάλες ζῶνες νά  ἀπαγορευθεῖ ἐντελῶς ἡ στάθμευση ὄχι μόνον τῶν αὐτοκινήτων ἀλλά καί τῶν δικύκλων πού ἔχουν γεμίσει κυριολεκτικά τίς πόλεις καί ἐμποδίζουν τό ἴδιο. Γιά τά δίκυκλα ὑπάρχουν λύσεις πού πρέπει νά ἐφαρμοσθοῦν.

Ε) Ὑπάρχει ὅμως καί μιά ἄλλη μόνιμη λύση. Κάτω  ἀπό  τίς ὑδροροές πού περικλείουν κάθε κτίριο, κάτω ἀπό τό γεῖσο τῆς στέγης  ἤ τήν σοάντσα νά τοποθετηθεῖ μιά δεύτερη σωλήνα, ὅπου ὑπάρχουν ἐξωτερικοί τοῖχοι, καί σέ περίπτωση πυρκαγιᾶς νά ὑπάρχει σύστημα πού νά διοχετεύεται νερό καί νά καταβρέχει τούς τοίχους τοῦ κτιρίου.Ἔτσι νά ὑπάρχει χρόνος μέχρι νά ἐπέμβουν τά πυροσβεστικά μέσα. Ἡ πρόταση αὐτή ἰσχύει γιά ὅλα τά κτίρια εἴτε ἀπό ξύλο εἴτε ἀπό ἄλλο ὑλικό. Μέ τίς συνεχεῖς πυρκαγιές πού  ταλαιπωροῦν τήν Ἑλλάδα θά ἔπρεπε ἡ κατασκευή αὐτή νά προβλέπεται ἀπό τόν κτιριοδομικό κανονισμό.

Θά πρέπει νά γίνει μιά ἔκθεση φωτογραφιῶν ἀπό ὅλους ὅσους  φωτογράφησαν τόν χῶρο τῆς καταστροφῆς ὥστε  νά τόν ἐπισκεφυοῦν ὅλοι οἱ κάτοικοι καί μέσα ἀπό τό σόκ αὐτό νά καταλάβουν ὅτι πρέπει νά προσέχουν.   Καί νά μοιρασθοῦν  γραπτές ὁδηγίες γιά τήν ἀντιμετώπιση καί πρόληψη ἀναλόγων περιστατικῶν. Κάτι πού ἐνδιαφέρει ὅλους ἀνεξεραίτως τούς κατοίκους. Δέν εἶναιδύσκολο νά γίνει.

*

Τό δεύτερο πικρό θέμα εἶναι τό AMATRICE στήν Ἰταλία

Ἡ ἐπικαιρότητα εἶναι ἀμείλικτη. Καί δέν μποροῦμε νά μήν  πᾶμε τώρα σέ ἕνα ἄλλο θέμα πού μᾶς κατατάραξε ὅλους. Στόν σεισμό στήν Ἰταλία καί στό τραγικό Amatrice ἀλλά καί στήν γύρω περιοχή. Τό ἴδιο τό  Amatrice εἶναι μιά κωμόπολη θά λέγαμε, 1000 περίπου κατοίκων. Στό κέντρο μόνο εἴδαμε μιά πιό πυκνή δόμηση. Κατά τά ἄλλα ὑπῆρχαν μονοκατοικίες μέχρι δύο ὀρόφους  μέ κήπους. Καί ἀναρωτιέται κανείς  πῶς ἕνας σεισμός 6.2 Ρίχτερ ἐπέφερε τέτοια καταστροφή ἀνάλογη μέ καταστροφές  πού βλέπουμε σέ χῶρες τριτοκοσμικές, πάμπτωχες μέ πολύ κακές κατασκευές κτιρίων.

Στήν Ἑλλάδα π.χ. μιά καί εἴμαστε στήν Λευκάδα, τό 2003 εἴχαμε ἕναν πολύ μεγαλύτερο σεισμό καί πρόσφατα ἐπίσης καί φυσικά δε ἔγινε τίποτε πέραν τῶν προβλεπομένων βλαβῶν.

Τί συμβαίνει λοιπόν στήν Ἰταλία μιά χώρα μεγάλη καί θεωρητικά προηγμένη καί μέ κτίρια πού ζοῦν αἰῶνες τώρα; Μέ ἔκπληξη διαβάσαμε ὅτι ἀντισεισμικό  κανονισμό ἀπέκτησε ἡ  Ίταλία μόλις τό 1980. Ἄν αὐτό εἶναι σωστό, διότι ὑπάρχουν ἀντικρουόμενες ἀναφορές στό θέμα αὐτό ἰδίως ἀπό τά ξένα ΜΜΕ.   Πράγματι  ἐντυπωσιακό στοιχεῖο.

Στήν Ἑλλάδα ἡ ἀντιμετώπιση τῶν σεισμῶν ἀρχίζει τό 1929. Σέ κείμενο τοῦ Θ. Βουδικλάρη  Πολ. Μηχανικοῦ μέ θέμα   «Η εξέλιξη του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού » διαβάζουμε:

«Ύστερα από τον σεισμό μεγέθους 6,3 R της 22 – 4 – 1928, που ισοπέδωσε την Κόρινθο και το Λουτράκι, συντάχθηκαν Οδηγίες για την κατασκευή των νέων «αντισεισμικών» κτιρίων που θα ανεγείροντο στις πόλεις αυτές και θα αποκαθιστούσαν την «ύπαρξη» τους. Οι Οδηγίες πήραν τη μορφή Αντισεισμικού Κανονισμού Κορίνθου – Λουτρακίου με το από 1-11-1928 Προεδρικό ∆ιάταγμα. Με το από 2-10-1931 Προεδρικό ∆ιάταγμα «Περί Αντισεισμικού Οικοδομικού Κανονισμού της σεισμοπλήκτου περιοχής Κορίνθου Λουτρακίου», καθορίζονται περαιτέρω όροι δομήσεως και επισκευών των κτιρίων.

Με το από 9 ΑΥΓ 1941 Κανονιστικό ∆ιάταγμα «Περί επεκτάσεως του Αντισεισμικού Οικοδομικού Κανονισμού εις την περιοχήν Λαρίσης» επεκτείνεται η εφαρμογή του Κανονισμού, ύστερα από τον σεισμό μεγέθους 6,3 R της 1 – 3 – 1941 που έπληξε τη Λάρισα. Βελτιώσεις κατά τις γνώσεις της εποχής εισάγονται με το από 28 Ιουλίου 1947 «Περί τροποποιήσεως του από 29-10-1931 ∆/τος περί Αντισεισμικού Οικοδομικού Κανονισμού».

Μετά από τον σεισμό μεγέθους 7,2 R της 12 – 8 – 1953 που κατέστρεψε την Ζάκυνθο και την Κεφαλλονιά εκδίδεται το Β∆ της 17-6-1954 «Περί επεκτάσεως του Αντισεισμικού Οικοδομικού Κανονισμού Κορίνθου – Λουτρακίου εις την περιοχήν των Νομών Κεφαλληνίας και Ζακύνθου».

Με το Β∆ 19 / 26 – 2 – 1959 «Περί Αντισεισμικού Κανονισμού Οικοδομικών Έργων» καθίσταται υποχρεωτική η εφαρμογή των διατάξεών του σε ολόκληρη τη χώρα.

Η εξέλιξη του Κανονισμού αυτού και οι διαδοχικές του συμπληρώσεις και τροποποιήσεις, μέχρι να καταλήξουμε στον ΕΑΚ 2000, με την υπ’ αριθμ. ∆ 17α/141/3/ΦΝ 275/ 15-12-1999 Απόφαση (ΦΕΚ 2184/Β/20-12-1999) είναι λίγο – πολύ γνωστές».

Πέραν ὅμως αὐτοῦ ἀπό τήν δεκαετία τοῦ 1980 θεσπίζεται γιά τά σεισμόπληκτα σπίτια τό ΤΑΣ, δηλαδή Ταμεῖο Ἀποκατάστασης Σεισμοπλήκτων, ὅπου στά κτίρια πού ὑπέστησαν βλάβες ἀπό τόν σεισμό, κατόπιν ἐλέγχου, δίνονται δάνεια γιά τήν ἀποκατάστασή τους.

Τό πρόγραμμα αὐτό παρά τίς δυσκολίες προσέφερε ἀποτελεσματική βοήθεια γιά τά κτίρια αὐτά στά ὁποία ἐλήφθησαν ὑποχρεωτικά ὅλες οἱ προβλεπόμενες ὁδηγίες τοῦ ἀντισεισμικοῦ κανονισμοῦ.  Καί αὐτό φαίνεται μιά καί ἀνάλογες δονήσεις στήνἙλλαδα δέν προκαλοῦν τἐτοιου μεγέθους καταστροφή πού ἀποδυκνεύει ὅτι τά κτίρια εἶναι καλλίτερα δομημένα.

Ἐπίσης θά πρέπει νά τονίσουμε ὅτι σήμερα στήν Ἑλλάδα ἔχουμε ὅλες τίς ἐπιστημονικές γνώσεις καί τίς τεχνικές πρακτικές πού ἀπαιτοῦνται ὄχι μόνον γιά τήν ἀνέγερση νέων κτιρίων ἀλλά καί γιά τήν ἀποκατάσταση παραδοσιακῶν κτιρίων.

Τί συνέβη λοιπόν στήν Ἰταλία;  Πρό ἐτῶν εἴχανε λίγο πιό κάτω ἕναν μεγάλο σεισμό στήν περιοχή τῆς ‘Aquila καί τά σπίτια προφανῶς ἐπιβαρύνθηκαν ἀρκετά·

Ὅπως φαίνεται δέν ἔγινε τίποτε. Τά σπίτια δέν ἐπισκευασθήκανε διότι δέν ὑπῆρχε ὅπως φαίνεται πρόνοια ἀπό τό κράτος νά βοηθήσει τούς ἀνθρώπους. Καί ὅσα ἐπισκευασθήκανε , ὅπως διαβάσαμε ἐπισκευασθήκανε μέ τήν προσθήκη τμημάτων μπετόν,  κάτι πού προκάλεσε φυσικά τήν καταστροφή τους. Ἀλλά καί πάλι σύμφωνα μέ ξένες πηγές (Erdbeben in Italien , Πηγή: http://www.spiegel.de Σεισμοί στήν ιταλία Πηγή:  http://www.spiegel.)  τά τμήματα μπετόν πού διαλύθηκαν εἶχαν πολύ ἄμμο καί ἐλάχιστο τσιμέντο Γιά τούς γνωστούς λόγους. Οἱ αὐτοψίες κατέδειξαν τό μέγεθος τῶν ἀμελειῶν  καί ἡ κριτική πού ἀσκεῖται εἶναι ἐξαιρετικά ὀξεία. Καί οἱ ἀμέλειες ἐπιβεβαιώνονται ἀπό τόν οἰκισμό    Norcia   πού δέν ἀπέχει πολύ μακριά καί στάθηκε ὄρθιος. Ὁ λόγος, ἡ σωστότερη ἀνακαίνιση τῶν κτιρίων του.

Καί ἀναρωτιόμαστε πῶς συμβαίνουν τέτοια πράγματα σέ μιά χώρα πού θεωρεῖται μεγάλη καί προηγμένη. Παρακάτω παραθέτουμε ἕνα χάρτη πού δημοσιεύθηκε στήν ἡλεκτρονική ἔκδοση τοῦ γερμανικοῦ περιοδικοῦ Spiegel (στά πλαίσια τοῦ παραπάνω ἄρθρου)  καί καταγράφει τούς σεισμούς πάνω ἀπό 6  ρίχτερ στήν περιοχή τῆς Μεσογείου μέχρι καί τόν 20ο αἰῶνα.

Πηγή: http://www.spiegel.de/

Τό ἐνδιαφέρον τοῦ χάρτη εἶναι ὅτι ἡ μεγαλύτερη σεισμικότητα ἐμφανίζεται στήν Ἑλλάδα καί φυσικά στό νησί μας. Λιγότερο στήν Ἰταλία. Θά πρέπει λοιπόν νά ἐπαναλάβω παλιότερη ἀποψή μου  ὅτι οἱ σεισμοί εἶναι ἴσως οἱ μόνοι ἀνεύθυνοι. Οἱ εὐθύνες τῆς κάθε πολιτείας εἶναι πολύ μεγάλες.

Καί στήν Χώρα μας πού ἔχουμε ἕναν ἀπό τούς καλλίτερους ἀντισεισμικοὺς κανονισμούς θά πρέπει νά προσέξουμε ἀκόμη περισσότερο. Κυρίως νά καταλάβουμε ὅτι τό κάθε ὑλικό ἔχει τούς δικούς του κανόνες δομῆς. Καί νά πράττουμε ἀνάλογα.  Στήν Ἐλλάδα μέ ὅλη τήν γνῶση πού ἔχουμε δέν δικαιολογεῖται κανείς νά κάνει λάθος.

Καί θά πρέπει καί πάλι νά τονίσουμε ὅτι στήν Λευκάδα ἔχουμε ἕναν ἀπό αἰῶνες ἀντισεισμικό τρόπο δομήσεως μέ μεγάλη ἱστορική σπουδαιότητα, πού ἀντιστέκεται μέ θαυμαστή ἰκανότητα σέ πολύ μεγαλύτερες δονήσεις ἀπό αὐτήν πού ἔπληξε τήν Ἰταλία.

Χαρά Παπαδάτου
Ἀρχιτέκτων

Αρχική δημοσίευση στο My Lefkada (www.mylefkada.gr)