Ἐμεῖς οἱ ἀναγνῶστες
Δημοσιεύθηκε στην ἐφημ. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ στις 17.1.2022
Ἀκολουθοῦμε ὅπως πάντα τήν δική μας προσἐγγιση σέ κάθε ἔργο τέχνης, τό ὁποῖο μετά τήν δημοσιοποίησή του, φεὐγει ἀπό τόν δημιουργό καί γίνεται κτῆμα ὅλων. Θἀ μοῦ ἐπιτραπεῖ λοιπόν καί μένα, ὡς ἀναγνώστρια νά κάνω τήν δική μου προσέγγιση στό Νέο μυθιστόρημα τοῦ Κώστα Λογαρᾶ, Ὅταν βγῆκε ἀπ΄ τήν σκιά.
Πρόκειται γιά τήν καταγραφή μιᾶς σύγχρονης τραγωδίας πού κυμαίνεται ἀνάμεσα σέ δύο πόλους. Τό Ἀλτινό, προέλευση τῆς ἡρωϊδας, πού ἡ λέξη περιέχει τήν ἔννοια τοῦ ὕψους, καί ἐκπροσωπεῖ τήν χοϊκή ἀντίληψη τῆς ζωῆς, μέ τούς στέρεους κανόνες πού διαμορφώνει.
Καί ἡ Ληθώ, προέλευση τοῦ ἥρωα. Μιά λέξη μέ βαρύ συμβολισμό. Σάν μιά ἀπό τις μοῖρες τοῦ μεταπολιτευτικοῦ θολοῦ τοπίου, τοῦ ἐξαναγκασμοῦ στήν λήθη ὅλων τῶν ἀξιῶν του. Ἐξαπλώθηκε καί ἀγκάλιασε ὅλους ὅσους χωρίς στέρεη ἀγωγή καί γνῶση ἔπεσαν στήν ἀγκάλη της χωρίς ἀντίσταση. Βέβαια τό κουτί τῆς Πανδώρας ὑπάρχει πάντα γιά ὅσους «δέν βολεῖ νά λησμονήσουν».
Ὅ ἥρωας τοῦ μυθιστορήματος δέσμιος τῆς περιρρέουσας ἀτμόσφαιρας ἀλλά καί τῆς κακῆς μητρικῆς ἀγωγῆς, χωρίς κρίση καί τόλμη ἀφήνεται στίς ἀθέμιτες πρακτικές γιά ἀνέλιξη. Στήν οὐσία δαπανᾶ τήν ζωή του γιά ἕνα ἀδιανό πουκάμισο γιά μιά ἄπιαστη Ἑλένη. Δέν εἶχε τά ἠθικά ἐφόδια οὔτε τήν κρίση καί τήν τόλμη. Παρά τό ὅτι ζεῖ μερικά συγκλονιστικά ΟΧΙ ἀπό τού δικούς του. Γυρισμένες πλάτες. Ἀλλά τίποτε δέν τόν ξυπνάει ἀπό τόν λήθαργο μιᾶς ἐπίπλαστης ἀνάξιας ζωῆς. Καί κερδίζει τά ἐπίχειρα. Φωνάζει ὁ Ὅμηρος «σφετέρησιν ἀτασθαλίησιν ὄλοντο», θέλοντας νά καταδείξει τήν ἐλευθερία τῆς βουλήσεως ἑνός ἑκάστου, ἀκόμη καί τήν ἐλευθερία τῆς καταστροφῆς του. Μιά τραγική φιγούρα ἀπό τίς πολλές πού μεθοδευμένα δημιούργησε ἡ φασίζουσα μεταπολιτευτική περίοδος στήν Ἑλλάδα.
Στό ἀντίποδα ἡ ἡρωΐδα τοῦ ἔργου, μέ τήν χοϊκή της διάπλαση, δέν δελεάζεται ποτέ ἀπό τήν Ληθώ. Ἔχει μέσα της τό καθαρό κύτταρο τῆς γνήσιας ζωῆς. Καί παρά τήν προπάθειά της νά σταθεῖ δίπλα στόν τραγικό ἥρωα καί ὕστερα ἀπό μιά ἀπέλπιδα προσπάθεια καταβυθίσεως στήν ἔσχατη μορφή της, βρίσκει τήν δύναμη νά στρέψει καί αὐτή τήν πλάτη της καί νά ὁδηγηθεῖ πρός τήν ὑπαρξιακή καθαρότητα. Ἀχτίδα ἐλπίδας ἀπό τόν ζόφο. Μία σύγχρονη τραγωδία πού κατά τήν γνώμη μου θά μποροῦσε νά γίνει ἕνα ἐπιτυχημένο θεατρικό ἔργο.
Δέν κρύβω ὅτι διαβάζονας μέ πολλή προσοχή τό σπουδαῖο αὐτό κείμενο, τό ὁποῖο ἐκτιλίσσεται σέ πολλά ἐπίπεδα, ἐρχόταν συνεχῶς στό μυαλό μου τό ποίημα Ἄγραφον τοῦ Ἄγγ. Σικελιανοῦ, πού γράφτηκε στά μαῦρα χρόνια τῆς γερμανικῆς κατοχῆς καί διαπραγματεύεται ἀκριβῶς τήν σήψη καί τήν ὑπέρβασή της μέ φόντο τόν σκουπιδότοπο τῆς Σιών. Παραθέτω ἕνα τμῆμα πού θεωρῶ ὅτι ἀντανακλᾶ τήν βαθύτερη φιλοσοφία τοῦ μυθιστορήματος τοῦ Κ. Λογαρᾶ.
Ἄγραφον
………….
Κι Αὐτός, χωρίς νά στρέψει τό κεφάλι
ἀπ’ τό σημεῖο πού κοίταζε, ἀποκρίθη:
«Τή φοβερήν ὀσμήν, ἐκεῖνος πόχει
καθάρια ἀνάσα, καί στή χώρα μέσα
τήν άνασαίνει, όθ’ ἤρθαμε… Μά, τώρα
αὐτό πού βγαίνει ἀπ’ τή φτορά θαυμάζω
μέ τήν ψυχή μου ὁλάκερη… Κοιτάχτε
πῶς λάμπουνε τά δόντια αὐτοῦ τοῦ σκύλου
στόν ἥλιο·ὡς τό χαλάζι, ὡσάν τό κρίνο,
πέρα ἀπ’ τή σάψη, ὑπόσκεση μεγάλη,
ἀντιφεγγιά τοῦ Αἰώνιου, μά κι ἀκόμα σκληρή τοῦ Δίκαιου ἀστραπή κι ἐλπίδα!»
…………………
